Советите на клиничкиот психолог Влајко Пановиќ треба да ги научиме сите ние кои ја имаме големата привилегија да воспитуваме дете. Клиничкиот психолог Влајко Пановиќ вели дека крајната цел на воспитувањто е да му овозможи на детето да живее самостојно без нас:
„Прво тргнувам од бракот, затоа што таму започнува сè. Современиот брак е загрозен од себичност, гордост, неподготвеност за споделување. А модерната цивилизација го поттикнува егоизмот.
Крајната цел на родителството е да им се овозможи на децата да живеат без нас . Ние треба да можеме да одиме кај нив на ручек во недела, а не постојано да доаѓаат кај нас.
Од раѓање до околу четири години, најважната задача на родителите е да му помогнат на детето да ги усвои хигиенските навики, навиките за спиење, навиките во исхраната итн. Токму во оваа област има многу грешки што ги прават родителите.
ХРАНА! Детето кое доаѓа на свет има физиолошка програма за потребата од храна. Има родители и баби и дедовци кои мислат дека му прават добро на детето, па го условуваат детето со што ако – тогаш. Ако јадете, ќе го добиете ова. Тоа е голема грешка. На таа возраст детето брзо учи. И за седум дена добивате бумеранг: ќе – ако. Ќе јадам ако ми дадеш, ќе јадам ако ми дозволиш. Уште една работа – никогаш, никогаш не ги прашувајте децата што ќе јадат.
Додека не станат полнолетни, мора да им обезбедите на децата она што ќе го развие нивниот потенцијал. Тоа е ваша задача. Ако не го препознаеме навреме, создаваме голем проблем. Децата се принудени од разни ритуали – играме цртани, им покажуваме авиони, само за да ги натераме да отворат уста да јадат.
Спонтаноста е она што им недостига на многу луѓе. Таа е носител на радоста. Современиот човек не е спонтан, тој е програмиран. Брзаме, несигурни сме, се стремиме кон автентичност, особено младите родители со своето прво дете. Кога ќе се појави првата температура, родителите тоа го доживуваат како трагедија.
Следното нешто – АВТОРИТЕТ! Тој не ја задушува слободата на децата. Здравиот авторитет им помага на децата да дишат. Но, авторитетот не се стекнува со раѓање. Само преку личен пример може да се победи. Ако им понудиме на децата да изберат што ќе јадат, добиваме зона на конфликт од која не можеме да излеземе. Ако ги прашате децата што ќе јадат, тие најчесто ќе бараат тоа што вие не можете да им го дадете.
СТАВ КОН СПИЕЊЕ! Дење се трошиме, ноќе се обновуваме, усогласени сме со тој ритам. Цивилизацијата наметна систем во кој нашиот народ останува буден до доцна во ноќта. А ние не ни знаеме зошто. Тие станаа жртви на информации . Така нашите деца остануваат будни длабоко во ноќта без добра причина. Децата треба да си легнуваат до 9. Хормоните за раст се обновуваат до 10.
Родители ми велат: Не можам да го натерам да легне. Внимавајте на изразот: присилувам . Тука веќе знаеме дека родителот паднал што се однесува до авторитетот. Децата се воспитуваат со добрина, трпение и личен пример. Лицемерно е однесување во семејството кога татко му вели на синот во пубертет: „не пробувај алкохол“ и потоа ѕвони на вратата, доаѓа кумот, па ракија, па пијачка. И тогаш кутрото дете гледа како таткото зборува едно, а го прави другото. Нашите деца ќе не имитираат нас, а не нашата приказна.
УСОГЛАСЕНОСТ! Замислете дете кое е во пубертет и татко му му забранува да излегува, а мајка му му вели да го пушти, кога, ако не сега… Усогласеноста е многу важна. Ако му испратиме една порака на детето, детето ќе се сврти кон попустливиот родител, но истиот тој попустлив родител често ќе биде отфрлен од детето подоцна во животот.
СПОРЕДБА! Замислете како се чувствува вашето дете кога ќе кажете за некој друг: видете колку е паметен, добар, послушен… Кога во едно семејство има две деца, родителите обично тврдат дека се сосема различни. Никогаш не ги споредувајте. Секое суштество е уникатно и треба да направиме проценка какво дете ќе биде. Некогаш, кога имаше пет или шест деца, нивниот пат се одредуваше според одредени преференции. И денес имаме едно до-две, па ги оптоваруваме со тешки обврски.
Да речеме кога помалото дете зема работи, книги на постарото, родителите обично му велат на постарото: пушти го, мало е, ништо не знае, ти си првенец на тато, ти си паметен. Каква порака пративте? За да го претпочитате малиот!
Едно 9-годишно девојче на форум ми кажа дека не сака повеќе да бидам паметна, уморна сум од секогаш да бидам паметна. Преведено на денешен јазик, паметните се повлекоа во аглите, а другите го водат кругот . Значи, ако испратиме таква порака, помалото дете сфаќа дека многу работи му се дозволени. Ќе го бара и она што не го сака на игралиштето.
Значи, што да се прави во тие ситуации? Да го кажеме следново – никако не смеете да земете играчка од постар човек, ако не ви дозволи. Ова го постигнуваме ако користиме личен пример за молам, благодарам, извини. Значи, знам дека не ми следува, но те молам дај ми го. Свесен сум дека ми направивте услуга и ќе ви бидам благодарен. А ако помладиот ги украде играчките и вие тоа го одобрувате, поттикнувате агресија, па постариот ќе го удри помладиот кога ќе има прилика итн.
СТАВ КОН СПОРТОТ! Сум работел многу со деца чии родители ги тераат да спортуваат и често ми е жал за тие деца поради сиот притисок што го трпат од родителите. Спортот треба да донесе радост . Кај нас спортот е агресија. Само ако ги слушате преносите: Ѓоковиќ го згази Надал. Ги удавивме овие. Што учи детето за спортот кога слуша вакви коментари?
Денес имате обложувалници и казина на секој агол. Имате родители кои се задолжуваат за да ги вратат долговите во кои паднале нивните деца. Треба да го промениме нашиот пристап кон децата се додека она што го сакаме за децата не биде прифатливо. Кој не е запознаен со таа замка: Дали треба да ви кажам 1000 пати да го правите тоа и она? И ниеден родител не се чуди зошто морал да каже 1000 пати. Како да не го научи детето поинаку. Затоа беснее и вика. Луѓето треба да разговараат. Некои истражувања велат дека брачните парови на Балканот разговараат од 3 до 5 минути.
Се воспитува со мирен тон, прегратка, поглед во очи, насмевка. И најчесто зборуваме одозгора. Затоа советувам, кога ќе видите дека некој го кренал гласот, веднаш седнете. Затоа што стоењето е борбен став. Не можеме да се слушнеме.
Кога зборувам неколку реченици со децата, знам се за родителите. И што правиме? Сурово се лишуваме од разговори, семејни оброци, заедничко излегување. Немаме приоритети , на децата им е тешко да ги направат и да си го организираат времето, а тоа е една од најболните теми, која се претвора во проблем со мотивацијата.
Треба да го вратиме достоинството на семејството како заедница каде што улогите се правилно распределени, а не она што го имаме денес, два вида улоги во семејството – едната е магариња, другата паразити.
Треба да ги оспособите децата, да ги научите да пржат јајца, да го средат креветот и да не го оставаш да спие уште малку, кога се мачевме ние, тие не мораат. И после ќе биде, кој ќе се омажи за тебе, не знаеш да испржиш две јајца.
Треба да го вратиме достоинството на семејството, каде што детето треба да се врати по напорниот ден знаејќи дека ќе најде засолниште, дека нема да биде изиграно отфрлено.
