Кога станува збор за исхраната, повеќето од нас се трудат да си подготват најздрави оброци за себе и за нашите најблиски. А за да го постигнете тоа, потребно е редовно да одите во шопинг, особено кога се работи за расиплива храна, како млеко и млечни производи или овошје и зеленчук.
Исто така, секој од нас сака да складира храна, за да може да се најде во ситуации кога навистина немаме време да пазариме.
Меѓутоа, кога ќе се вратиме од шопинг, повеќето од нас ги ставаат набрзина купените работи каде и да најдат простор во фрижидерот, без никаков ред и план. Со други зборови, не ни гледаме подлабоко во нашиот фрижидер, за да видиме дека случајно во него веќе ја нема истата храна што веќе ја купивме, а која е сè уште целосно свежа и употреблива.
Тоа доведува до фактот дека на денот кога конечно ќе решиме да го исчистиме претходно измиениот фрижидер, често во него наоѓаме расипана храна, како и одамна истечена храна, која контаминирала и смрдила речиси сè друго. Од друга страна, дури и кога даваме се од себе да направиме место за нови, често на крајот фрламе некои намирници кои се совршени за јадење, иако можеби не се толку свежи како кога првпат ги купивме.
Сето ова изгледа како мали грешки. Сепак, на глобално ниво, тие можат да имаат непроценливи последици. И тоа од повеќе причини.
Глобалните статистики покажуваат дека во просек една третина од храната наменета за човечка исхрана завршува како отпад. Според истражувањето на проектот FUSIONS, финансиран од Европската комисија, дури 92 килограми отпад од храна завршуваат во контејнери по глава на жител на стариот континент, што значи дека сите жители на ЕУ заедно фрлаат 143 милијарди евра секоја година.
Најголем дел од таа храна се фрла во производниот процес, во рестораните , маркетите, но не е занемарлив ниту уделот на отпадот од храна што го создаваат домаќинствата. Работите да бидат уште полоши, меѓу тој отпад може да се најдат и до две третини од целосно јадлива храна – просечното европско четиричлено семејство секоја година фрла неколку стотици евра неизедена храна во ѓубре.
Кога ќе го земете предвид фактот дека одгледувањето храна , складирањето, преработката, транспортирањето и на крајот отстранувањето на отпадот од истата храна, не само што троши бројни ресурси, туку целиот овој процес вклучува и производство на јаглерод диоксид (CO2). и други штетни гасови со ефект на стаклена градина – јасно е дека фрлањето храна не само што е непотребно трошење пари, туку дека долгорочно е огромен проблем за целата планета.
Што можеме ние како поединци да направиме? За почеток, да се обидеме да фрлиме што помалку храна за јадење во ѓубрето и со тоа да го намалиме личното производство на отпад од храна. А тоа можеме да го постигнеме многу лесно – само со малку повнимателно планирање на нашето неделно мени и правење списоци за пазарење, но и овој едноставен трик за средување на намирниците во фрижидер.
За да го максимизирате рокот на траење на храната во фрижидер , храната треба да се распореди како што е прикажано на фотографијата. Се разбира, сè зависи од големината на фрижидерот, бројот на полици и количината на храна, но тоа е доволно за да се добие појасна слика за тоа како правилно да се сортира храната.
Храната што е веќе подготвена за употреба (млеко и млечни производи, јајца) оди на најгорната полица. Под него се веќе варени јадења, тегли и лименки со замрзната храна и разни сосови и додатоци. Следното ниво е свежа риба, свежо месо, сувомеснати и тврди сирења, а на дното, во фиоката предвидена за тоа, свежо овошје и зеленчук.
Исто така, она што многу луѓе не го знаат е дека датумот „користење до“ во повеќето случаи не се однесува на фактот дека некоја храна ќе се расипе веќе следниот ден по тој датум, туку само на денот до кој производителот може да гарантира дека храната ќе ги задржи идеалните карактеристики во однос на вкусот, мирисот, бојата или хранливата вредност.
Ако правилно се чува во фрижидер, храната на која официјално е истечен рокот може да се јаде подолго од предвиденото . А истото важи и обратно – неправилно ракување со храната (како изложеност на мувла во фрижидер или неповолни услови за време на транспортот) може значително да го скрати рокот на траење на одредена храна, па дури и да ја направи опасна за консумирање, односно може да доведе до труење. Меѓутоа, во ерата на дигитални решенија, веќе не мора сами да калкулираме дали некоја храна е расипана или не, бидејќи сега има и апликации кои не предупредуваат дека одредена храна е пред истекување.
Друга работа што можеме да направиме многу за планетата е да го сортираме отпадот од храна повнимателно и одделно од другиот отпад. На пример, можеме да собереме масло и маснотии што се користат за храна во поголеми кеси и подоцна да ги предадеме на специјализирани оператори кои ќе добиваат струја од нив. Исто така, можеме да складираме отпадоци од зеленчук и овошје во посебна канта и од него да добиеме одличен компост за нашите растенија, без разлика дали ги одгледуваме во градина или на тераса.
И се разбира, ако имаме вишок на совршено јадење храна во фрижидерот, секогаш можеме да ја споделиме со некого, без разлика дали е пријател, роднина, сосед или некој што знаеме дека има многу помалку од нас.
